Στα «Ενθέματα» αύριο Κυριακή 6 Σεπτεμβρίου

Στα «Ενθέματα» αύριο Κυριακή 6 Σεπτεμβρίου
Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis)
και στο twitter: @enthemata

Κείμενα των: Κωστή Καρπόζηλου, Γιώργου Φαράκλα, Βαγγέλη Καραμανωλάκη, Βασίλη Παπαστεργίου, Στρατή Μπουρνάζου, Ντίνας Τζουβάλα, Μπαρτ Καμάερτς, Άλεξ Ντόχερτυ, Χίλαρυ Γουέινραϊτ, Νίκου Σαραντάκου, Παπα-Στρατή Δήμου, Νίκου Χατζηνικολάου, Αναστασίνα Κάλιους και Έϊμυ Ρότζερς.


Η Αριστερά στον καιρό των μνημονίων.
Συνεχίζουμε, και στο φύλλο αυτό, τη συζήτηση που ξεκινήσαμε, την προηγούμενη Κυριακή για τις δυνατότητες, τα προβλήματα και τις προοπτικές της αριστερής πολιτικής στις νέες συνθήκες.
Από το κινηματικό καθηκοντολόγιο στην αναζήτηση στρατηγικής, του Κωστή Καρπόζηλου. «Το κύριο πρόβλημα για την Αριστερά δεν σχετίζεται με τα ασφυκτικά περιθώρια της συμφωνίας του Ιουλίου, αλλά με τη συνολική εμπειρία της επτάμηνης διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Ας σκεφτούμε το εξής: αν ο συμβιβασμός του καλοκαιριού είχε συντελεστεί εν μέσω μιας ανακαινιστικής προσπάθειας που θα ενθάρρυνε ριζοσπαστικές τομές και θα στηριζόταν στα κοινωνικά κινήματα σήμερα θα ήμασταν μεν αντιμέτωποι με μια σημαντική υποχώρηση και ήττα, αλλά ο ορίζοντας των προσδοκιών μας θα ήταν παντελώς διαφορετικός. Το γενικευμένο ξενέρωμα, η απογοήτευση και η αποσυσπείρωση δεν σχετίζεται μόνο ή αποκλειστικά με την υπογραφή της συμφωνίας ή τη διάσπαση του κόμματος. […]Όσον αφορά τώρα το δεύτερο ερώτημα (σχετικά με τα «καθήκοντα» του αριστερού και ευρύτερου κινήματος), σε αντίθεση με τις πάγιες συνήθειές μας, προτείνω να μην αναγορεύσουμε σε «καθήκοντα» την οργάνωση των κοινωνικών αντιστάσεων και τα άλλα σχετικά που συνοδεύουν τα κείμενά μας όταν συζητάμε για τη νέα σχολική χρονιά. Χρειάζεται να βάλουμε κάτω το κεφάλι και να δουλέψουμε πάνω στην εμπειρία του ελληνικού και του ευρωπαϊκού μετασχηματισμού μετά το 2008 και να αντιληφθούμε ότι στα χρόνια αυτά δοκιμάστηκαν τα όρια των βεβαιοτήτων μας, ανεξαρτήτως ιδεολογικών και οργανωτικών καταβολών: από τη σημασία των γενικών απεργιών έως την πεποίθηση ότι μια κόκκινη σημαία στο Μαξίμου συνεπάγεται αυτόματες κοινωνικές μεταβολές».
Το τέλος της ουτοπίας, του Γιώργου Φαράκλα. «Πράγματι, όταν δεν αναγνωρίζω την πραγματικότητα, στερώ από τον εαυτό μου τη δυνατότητα να τη βελτιώσω. Προβάλλω πάνω της μια ψευδή εικόνα και αφήνω την ίδια στο σκοτάδι. Πολλές φορές, μάλιστα, τη χειροτερεύω. Γιατί η εικόνα ωραιοποιεί την πραγματικότητα που κρύβει, κι έτσι ευνοεί την επιδείνωσή της. […]Στις 12 Ιουλίου 2015 ζήσαμε μια διδακτική ιστορική εμπειρία. Ξέραμε βέβαια ήδη ότι πρέπει να λαβαίνουμε υπόψη μας την πραγματικότητα, τότε μάθαμε όμως ότι, όσο δεν την αναγνωρίζουμε ως έχει, κινδυνεύουμε να πέσουμε θύματα της ψευδαίσθησης πως η αλλαγή της εικόνας μας για την πραγματικότητα αλλάζει την πραγματικότητα, δηλαδή να σκεφτόμαστε ουτοπικά».
Να κυβερνάς, δηλαδή, του Βαγγέλη Καραμανωλάκη. «Εδώ, από τη μια, όταν δεν λάβεις υπόψη τα δεδομένα, τις διεθνείς συνθήκες και τους συσχετισμούς, τότε η διάψευσή της είναι εξαιρετικά οδυνηρή. Από την άλλη, στην προσπάθεια να προσαρμοστείς, κινδυνεύεις να απολέσεις όλα εκείνα τα στοιχεία που σε χαρακτηρίζουν και για τα οποία έχεις διεκδικήσει τη διακυβέρνηση. Η εμπειρία των τελευταίων μηνών δείχνει, δυστυχώς, ότι το ένα δεν αποκλείει το άλλο, συνήθως συνυπάρχουν. […]Έχει λόγο ύπαρξης μια πολιτική οντότητα που δεν επιχειρεί, έστω και στις πιο αντίξοες συνθήκες, να συνομιλήσει με τις αγωνίες των ανθρώπων για να βελτιώσει τις ζωές τους, να φτιάξει (εφόσον το παλιό δεν μπορεί σε μεγάλο βαθμό να εφαρμοστεί, τουλάχιστον στο οικονομικό κομμάτι) ένα καινούργιο πρόγραμμα και να το εφαρμόσει, να εργαστεί διεκδικώντας την κοινωνική δικαιοσύνη; Πιστεύω πως όχι».
Τα Μνημόνια δεν είναι «άθροισμα μέτρων» αλλά πολιτικό πρόγραμμα, του Βασίλη Παπαστεργίου. «Η κριτική στα Μνημόνια, τα προηγούμενα χρόνια, επισήμαινε ότι οι αυτά δεν είναι ένα απλό άθροισμα μέτρων, αλλά μια ενότητα, ένα πολιτικό πρόγραμμα, ο νεοφιλελευθερισμός συμπυκνωμένος.[…] Αντίστοιχα, η άσκηση μιας διαφορετικής πολιτικής στο πλαίσιο της συμφωνίας –και αν ακόμα δεχτούμε ότι είναι θεωρητικά δυνατή– απαιτεί μια προετοιμασία που έως σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ δεν επέδειξε. Και εδώ υπάρχει ένα ζήτημα που αφορά τον τρόπο με τον οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ πολιτεύτηκε ήδη πριν τις εκλογές του Γενάρη. Καθώς έμοιαζε πρόδηλο ότι θα έπρεπε να υπάρξει μια νέα δανειακή σύμβαση και με δεδομένη τη δυναμική της εκλογικής νίκης, το καθήκον για μια κυβέρνηση της Αριστεράς που είχε αποκλείσει τη ρήξη θα ήταν να επεξεργαστεί ένα δικό της πρόγραμμα με κοινωνικά δίκαιες μεταρρυθμίσεις. Σε αυτό σημαντική θέση θα είχαν, για παράδειγμα, η φορολόγηση της Εκκλησίας και του εφοπλιστικού κεφαλαίου, η καταπολέμηση της «μαύρης» και αδήλωτης εργασίας, η μείωση των αμυντικών δαπανών, μέτρα δηλαδή που θα λειτουργούσαν στην κατεύθυνση της αναδιανομής. Αν αυτό δεν έγινε πριν και αμέσως μετά τον Γενάρη του 2015, με τον ΣΥΡΙΖΑ να έχει ευρύτατη κοινωνική νομιμοποίηση, δεν βλέπω τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να γίνει τώρα, που έχουν πλέον αναληφθεί συγκεκριμένες δεσμεύσεις στο πλαίσιο του τρίτου Μνημονίου».

Ο «Ιός»: ένα εργαστήρι αριστερής δημοσιογραφίας. Με αφορμή τον τερματισμό της δημοσιογραφικής ομάδας του «Ιού» ο Στρατης Μπουρνάζος σχολιάζει: «Ο «Ιός» (όπως όλα τα σημαντικά έντυπα, άλλωστε -- και ας ήταν μόνο μία «στήλη») αποτελούσε εργαστήρι και σημείο αναφοράς. Εργαστήρι έρευνας, γνώσης και αντιπληροφόρησης με μεγάλες επιτυχίες (ας θυμηθούμε, λ.χ., πώς οι συντάκτες του το μακρινό 1998 εντόπισαν τον Περίανδρο, τότε υπαρχηγό της Χρυσής Αυγής, ως υπαίτιο της δολοφονικής επίθεσης στον Δ. Κουσουρή), αλλά και εργαστήρι πολιτικό-μορφωτικό, που διαπαιδαγώγησε γενιές αναγνωστών στην κριτική σκέψη, στα αντιδημοφιλή και δύσκολα θέματα, στην κριτική των στερεοτύπων, ακόμα και των ενδοαριστερών. Αυτός είναι, για μένα, και ο μεγαλύτερος έπαινος για ένα έντυπο, μια στήλη, έναν δημοσιογράφο».

Το φαινόμενο Κόρμπυν. 4 άρθρα
Ο Κόρμπυν και η επιστροφή της πολιτικής, της Ντίνας Τζουβάλα. «Υπάρχει πλέον και λέξη που περιγράφει τον ενθουσιασμό που προκαλεί ο Άγγλος βουλευτής: Corbyn-mania. Και, κάτι ακόμα πιο σημαντικό και από τον αριθμό των ανθρώπων που προσελκύει ο Κόρμπυν είναι τα κοινωνικά χαρακτηριστικά τους: πρόσφατες δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι οι υποστηρικτές του είναι κυρίως νέοι, αλλά και άνθρωποι με σχετικά χαμηλά εισοδήματα και αναφορές στην εργατική τάξη. Σε πολλές περιπτώσεις ο Κόρμπυν κινητοποιεί ως ψηφοφόρους και μέλη του κόμματος ανθρώπους που ως τώρα δεν ασχολούνταν με την πολιτική ή δεν ψήφιζαν καν. Αυτή η παρατήρηση έχει σημασία στον βαθμό που η συνήθης κατηγορία ενάντια στους υποστηρικτές του Κόρμπυν είναι ότι αποτελούν μια αριστερή ελίτ, αποκομμένη από την πραγματικότητα της χώρας. Τα στατιστικά στοιχεία υποδεικνύουν το ακριβώς αντίθετο, τουλάχιστον σε επίπεδο δημογραφικών χαρακτηριστικών. Μένει να αποδειχθεί αν το ίδιο ισχύει και σε επίπεδο πολιτικών ιδεών».
Ο Τζέρεμυ Κόρμπυν είναι η Νέα Αριστερά, του Μπαρτ Καμάερτς. «Με πολλούς τρόπους αντιπροσωπεύει ένα διαφορετικό είδος πολιτικού, ενός ανθρώπου με αρχές και πεποιθήσεις και όχι ενός χλιαρού διαχειριστή, πρόθυμου να κάνει οτιδήποτε για να πάρει την εξουσία και να γίνει «εκλέξιμος». Είναι κάποιος που έχει την ωριμότητα και το βάρος, αλλά την ίδια στιγμή παραμένει τίμιος και ειλικρινής με τις πολιτικές πεποιθήσεις του, μια σπάνια περίπτωση στην τρέχουσα πολιτική σφαίρα. Σε πολλούς, όταν παρακάμψουν τις αρνητικές αναπαραστάσεις των μέσων ενημέρωσης, δίνει την εντύπωση ενός ανθρώπου συμπαθούς, λογικού και ορθολογιστή. Πάνω απ’ όλα, ο Κόρμπυν διαθέτει το πολύ σπάνιο χάρισμα της παρουσίασης αριστερών ιδεών, όπως η αναδιανομή του πλούτου ή η παροχή υψηλής ποιότητας δημόσιων υπηρεσιών, σαν να ήταν το πιο φυσιολογικό και λογικό πράγμα. Αντί να παρεκκλίνει προς τα δεξιά, ο Κόρμπυν αντιπροσωπεύει, παρά την ηλικία του, την ανανέωση ενός ξεκάθαρου αριστερού λόγου και ατζέντας, κατάλληλων για τον 21ο αιώνα».
Ο «κορμπυνισμός» και το μέλλον που καλπάζει, του Άλεξ Ντόχερτυ. «Αν οι Εργατικοί είναι ανέτοιμοι για το μέλλον, το ανησυχητικό είναι ότι το ίδιο, για διαφορετικούς λόγους, θα μπορούσε να ειπωθεί και για τον Κόρμπυν. Όπως σημειώνει ο Jeremy Gilbert, υπάρχουν πολλά θετικά στο πρόγραμμα Κόρμπυν, αλλά ένα μεγάλο μέρος του έχει ως σχέδιο την αποκατάσταση του βρετανικού κοινωνικού συμβολαίου, όπως ήταν γύρω στο 1975. Φυσικά, στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης επίθεσης πάνω στα ερείπια του κράτους πρόνοιας, η ατζέντα του Κόρμπυν είναι αναμφισβήτητα ριζοσπαστική, αλλά έχει δύο προβλήματα. Πρώτον, αγνοεί τα έντονα πραγματικά ελαττώματα του κράτους πρόνοιας και των δημόσιων βιομηχανιών της δεκαετίας του 1970 και, δεύτερον, απειλεί να παραχωρήσει το έδαφος της νεωτερικότητας στους αντιπάλους του Κόρμπυν».
Κάτι πολύ περισσότερο από την «επανάκτηση των Εργατικών», της Χίλαρυ Γουέινραϊτ. «Υποστηρίζοντας τον Τζέρεμυ Κόρμπυν, δεν επιδιώκουμε να ξεφύγουμε από τα προβλήματα που ταλανίζουν την Αριστερά στο Ηνωμένο Βασίλειο --κατακερματισμό, σεχταρισμό, τοπικισμό, ήττες από μια εξαιρετικά σίγουρη άρχουσα τάξη-- με την εναπόθεση της πίστης μας σε έναν χαρισματικό ηγέτη. Σε αντίθεση με τη λογική που βρίσκονται πίσω από την υποστήριξη υποψηφιοτήτων όπως του Άρθουρ Σκάργκιλ, του Τζωρτζ Γκάλαγουεϊ και ακόμη, κατά καιρούς, του Τόνυ Μπεν, υποστηρίζουμε κάποιον που δεν έχει καμία επιθυμία να είναι ο ηγέτης, αλλά είναι πρόθυμος να προσφέρει τις δυνατότητες και την νομιμοποίηση του ως βουλευτής, ως πόρους, για ένα κίνημα που μπορεί συνειδητά να δημιουργήσει μια πραγματικά μετασχηματιστική πολιτική, μέσα και έξω από το Εργατικό Κόμμα, με βάση αρχές της αυτοδιαχειριζόμενης δημοκρατίας. Είναι μια ευκαιρία για να ξεφύγουμε από μια πολιτική παγίδα, βγαίνοντας έξω σε έναν χώρο συζήτησης και νέας ριζοσπαστική σκέψης. Ας την αρπάξουμε!»

Η μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ. Γράφει ο Νίκος Χατζηνικολάου: «Η «μετάλλαξη» του ΣΥΡΙΖΑ είναι όμως πραγματικότητα εδώ και καιρό. Είναι συνεχής και με βεβαιότητα θα συνεχιστεί. Ποιες ιδιότητες του οργανισμού του άλλαξαν, ποιες ενδέχεται ν’ αλλάξουν και προς ποια κατεύθυνση; Αυτά είναι τα ερωτήματα που τίθενται, που δίκαια μας απασχολούν, που κλέβουν τις νύχτες και τις κουβέντες μας. Πρώτ’ απ’ όλα από κόμμα διαμαρτυρίας στην αντιπολίτευση έγινε, απ’ τα πράγματα, αλλά και χάρη στη δική του δημιουργική ενεργητικότητα, πρώτα λόγω της κρίσης, μετά λόγω των όσων υποστήριζε κατά τη διάρκεια της κρίσης και, τέλος, λόγω του αποτελέσματος των εκλογών, κόμμα εξουσίας. Είχε προηγηθεί η σημαντική περίοδος, διάρκειας δυόμισι ετών, όπου ήταν αξιωματική αντιπολίτευση. Όλα αυτά συνέβαλαν στην «ωρίμανσή» του θα λέγαμε παλαιότερα, πριν μας πιάσει η φοβία με τις μεταλλάξεις. Για να είσαι «κόμμα εξουσίας» και να κυβερνάς μια χώρα πρέπει να αποδεχτείς κάποιους καταναγκασμούς. Πρέπει να έχεις μεγαλύτερη ομοιογένεια και συνοχή απ’ ό,τι είχες παλιά. Να δουλεύεις πιο εντατικά και πιο αποτελεσματικά, προετοιμάζοντας προσεχτικά κάθε βήμα σου. Πρέπει απ’ τη μια να σεβαστείς τις κοινοβουλευτικές παραδόσεις, κι απ’ την άλλη, ως κόμμα της Αριστεράς, να καινοτομήσεις χωρίς να βγεις από το πλαίσιο της νομιμότητας».

Μελαγχολικοί στις κάλπες. Στην καθιερωμένη στήλη του «ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ», ο Νίκος Σαραντάκος αναλύει την λέξη ‘μελαγχολία’. «Στην πρόσφατη πανελλήνια σύσκεψη στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρθηκε στην έκφραση «αριστερή μελαγχολία», που την είχε προηγουμένως χρησιμοποιήσει στην ομιλία του ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης -- και πώς να μην υπάρχει μελαγχολία στους αριστερούς, ή τουλάχιστον στους Συριζαίους, με όσα γίνανε τον τελευταίο καιρό, σε τούτο τον παράξενο και μεστό από εξελίξεις Αύγουστο, με το τρίτο Μνημόνιο και τη διάσπαση του κόμματος. Υπάρχει πιο μελαγχολικό πράγμα από τον χωρισμό; Ταιριάζει λοιπόν η μελαγχολία για λέξη ειδικά τούτου του μήνα, του Σεπτέμβρη, που μεταιχμιακός καθώς είναι θεωρείται ευρέως ο πιο μελαγχολικός της χρονιάς ανεξαρτήτως πολιτικών εξελίξεων. Η μελαγχολία είναι λέξη αρχαία, που ανήκει στο λεξιλόγιο των μεγάλων Ελλήνων γιατρών της αρχαιότητας –και μάλιστα η πρώτη εμφάνισή της βρίσκεται στα έργα του μεγαλύτερου από αυτούς, του Ιπποκράτη, ο οποίος σε έναν αφορισμό του υποστηρίζει: ῍Ην φόβος ἢ δυσθυμίη πουλὺν χρόνον διατελέῃ, μελαγχολικὸν τὸ τοιοῦτον, που σημαίνει, στην ασυνήθιστη σε μας ιωνική διάλεκτο, ότι αν ο φόβος ή η δυσθυμία διαρκούν πολύ, δημιουργείται μελαγχολική κατάσταση».

Παπα-Στρατής Δήμου: In memoriam. Ο προστάτης-άγγελος των προσφύγων και κατατρεγμένων. Στην μνήμη του Παπα-Στρατή Δήμου, που έφυγε την βδομάδα που μας πέρασε, ανθολογούμε κάποια κάποια από τα δικά του λόγια, όπως τα κατέγραφε ο ίδιος στο facebook, τεκμήρια ήθους και παράδειγμα ζωής. «Ο δικός μου Θεός. Ο δικός μου Θεός, που εγώ πιστεύω, είναι θεός αγάπης, ειρήνης και συγχώρεσης. Δεν είναι ούτε ζηλόφθονος ούτε εκδικητικός, δεν έχει τα ανθρώπινα πάθη και δεν κρίνει από τη σιγουριά του καναπέ. Ο Θεός μου είναι αγάπη, και η αγάπη τα πάντα σκεπάζει, πάντα ελπίζει, τα πάντα υπομένει. Οι ακραίοι, οι φανατικοί κάθε θρησκείας είναι άνθρωποι που ουσιαστικά δεν πιστεύουν στον Θεό. Καλύπτονται πίσω από τη κάθε θρησκεία για να κάνουν τα εγκλήματά τους και να κερδίσουν δύναμη και πλούτο, καλυπτόμενοι και εκμεταλλευόμενοι την αμάθεια και το θρησκευτικό συναίσθημα του ανθρώπου. Το ίδιο συμβαίνει με τον κάθε φανατικό ρατσιστή, τον άνθρωπο που πιστεύει σε κοινωνικές και φυλετικές διακρίσεις τον άνθρωπο που έχει μίσος και κακία στη καρδιά και που δεν έχει καμιά σχέση με τον θεό γιατί δεν έχει μάθει να αγαπά».

Ουγγαρία: πίσω από τον σιδερένιο φράχτη. Οι Αναστασίνα Κάλιους και Έϊμυ Ρότζερς γράφουν για την αντιμεταναστευτική πολιτική της ουγρικής κυβέρνησης. «Δεδομένης της ιστορίας της πίσω από το «Σιδηρούν Παραπέτασμα», η Ουγγαρία όφειλε να σκεφτεί πολύ προτού ανεγείρει έναν φράχτη στο σερβο-ουγγρικά σύνορα. Ο φράχτη αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του Νοεμβρίου· θα έχει τρία μέτρα ύψος και μήκος 175 χιλιομέτρων. Τα δομικά υλικά φτιάχνονται από κρατουμένους, ενώ το χτίσιμο θα το αναλάβει ο ουγγρικός στρατός. Αυτός καθαυτός ο φράχτης αποτελεί ένα εγχείρημα της Ουγγαρίας, αλλά οι επιπτώσεις του είναι διεθνείς. Όπως έχουμε δει και αλλού, η προσπάθεια θωράκισης της χώρας, δεν ανακόπτει τη ροή των μεταναστών: οι άνθρωποι κινούνται και θα συνεχίσουν να κινούνται κατά μήκος των συνόρων. Ο φράχτης δεν θα λύσει το πρόβλημα: θα κατευθύνει τους πρόσφυγες προς τη Ρουμανία και την Κροατία, και θα εξακολουθήσουν το ταξίδι τους προς τη Δυτική Ευρώπη μέσω των χωρών αυτών».